Kalendarium 12−18 września

kalendarium

Kalendarium 12−18 września

 

12 września

  • 1897 – w Myślątkowie, powiat mogileński, urodził się mjr Stanisław Sierszyński ps „Wojciech”, tajny agent wywiadu NOW, NSZ, AK.
  • 1939 – na naradzie w Abbeville francusko-brytyjska Najwyższa Rada Wojenna podjęła decyzję o niepodejmowaniu działań przeciw Niemcom na froncie zachodnim, co przesądziło o klęsce osamotnionej Polski.
  • 1939 – w budynku szkoły w Szczucinie żołnierze Wehrmachtu 14. Armii gen. Wilhelma Lista spalili żywcem i zastrzelili 40 wziętych do niewoli żołnierzy WP i około 30 cywili.
  • 1939 – w dniach 12–13 września pod Andrzejewem i Łętownicą 18. Dywizja Piechoty WP pod dowództwem płk. Stefana Kosseckiego stoczyła swą ostatnią bitwę. Rano 13 września, po wyczerpaniu amunicji, wysłano do Niemców parlamentariuszy z prośbą o pogrzebanie poległych i opatrzenie rannych żołnierzy. Na placu boju Niemcy zastali 5000 rannych żołnierzy i 1000 cywilnych woźniców. Z niemieckiego okrążenia wyszło ponad 1000 żołnierzy polskich.
  • 1946 – na poniemieckim lotnisku koło miejscowości Stary Grodków, powiat nyski, w dniach 12–15 września doszło do mordu ok. 30 żołnierzy NSZ ze Zgrupowania VII Śląskiego Okręgu NSZ kpt. Henryka Flamego ps. „Bartek” przez funkcjonariuszy UB i NKWD w ramach operacji „Lawina”. Dokładnej daty II transportu i śmierci żołnierzy NSZ nie znamy.
  • 1948 – potyczka z MO oddziału NZW sierż. Bronisława Chrzanowskiego ps. „Orzeł” z Komendy Powiatu „Łuków” na koloni Świnia, pow. kolneński.
  • 1956 – w Prokuraturze Generalnej w Warszawie ujawnił się komendant NZW Powiatu Bielsk Podlaski por. Zachariasz Tarnowski ps. „Kochanowski” i jego adiutant ppor. Józef Jankowski ps. „Jurand”.
  • 1964 – w Londynie zmarł Sergiusz Piasecki, pisarz, publicysta, oficer wywiadu, żołnierz AK, dowódca oddziału specjalnego.

13 września

  • 1939 – w ramach ćwiczeń z użyciem nowych bomb zapalających i burzących Niemcy zbombardowali Frampol. Miasto zostało wytypowane do ćwiczebnego bombardowania, gdyż z lotu ptaka przypominało tarczę strzelecką i nie posiadało obrony przeciwlotniczej.
  • 1939 – po bitwie pod Łętownicą na zgromadzonych na placu koszar w Zambrowie żołnierzy 18. Dywizji Piechoty i innych jednostek WP (ok. 4000 ludzi) wypuszczono w nocy głodne konie i otworzono ogień z broni maszynowej. Zginęło 200 polskich jeńców, 100 zostało rannych.
  • 1949 – w koloni Czarnowiec, powiat ostrołęcki, w nocy 13/14 września poległ w walce plut. Edmund Chrostowski ps. „Chrobry”, dowódca patrolu PAS NZW Komendy Powiatu Łomża krypt. „Podhale”.

14 września

  • 1946 – grupa pod dowództwem por. Stanisława Kopika ps. „Zemsta” zdobyła bez walki posterunek WOP w Rycerce Górnej. Zdobyto broń i dokumentację placówki. Pięciu żołnierzy WOP przeszło do Zgrupowania VII Śląskiego Okręgu NSZ kpt. Henryka Flamego ps. „Bartek”.
  • 1984 – w Warszawie zmarł por. Leon Cybulski ps. „Znicz”, dowódca oddziału Akcji Specjalnej NSZ na Lubelszczyźnie.

15 września

  • 1939 – w Sulejówku, powiat miński, Niemcy zamordowali 100 Polaków w odwecie za zabicie jednego żołnierza Wehrmachtu.
  • 1939 – polski okręt podwodny ORP „Orzeł” został internowany po zawinięciu do portu w Tallinie.
  • 1995 – Sąd Wojskowy Okręgu Warszawskiego na sesji wyjazdowej w Olsztynie uchylił w całości wyrok skazujący kpt. Romualda Rajsa ps. „Bury” wydany 1 października 1949 r.
  • 2001 – w Krakowie zmarł kpt. Antoni Biegun ps. „Czarny Antek”, „Szary”, „Sztubak”, żołnierz NOW, AK, NSZ, dowódca oddziału w Zgrupowaniu VII Śląskiego Okręgu NSZ kpt. Henryka Flamego ps. „Bartek”.

16 września

  • 1939 – niemieccy parlamentariusze zażądali kapitulacji Warszawy. Po odmowie poddania miasta przez gen. dyw. Juliusza Rommla rozpoczęły się naloty bombowe i ostrzał artyleryjski.
  • 1944 – w niewyjaśnionych okolicznościach w konspiracyjnym lokalu NSZ w Krakowie został zamordowany mjr mec. Wiktor Gostomski ps. „Nałęcz”, szef II Wydziału ZJ OW i NSZ przy Komendzie Głównej.
  • 1948 – we wsi Poryte, pow. kolneński, 7-osobowy oddział NZW sierż. Bronisława Chrzanowskiego ps. „Orzeł” z Komendy Powiatu „Łuków” został otoczony przez grupę operacyjną UB-MO-KBW. Z okrążenia wyrwało się 5 żołnierzy NZW.

17 września

  • 1912 – w Starosiedlicach, powiat radomski, urodził się ppor. Jan Kaim ps. „Filip”, „Wiktor”, „Krzysiak”, działacz narodowy związany ze Stronnictwem Narodowym oraz Młodzieżą Wszechpolską, żołnierz WP, Komendant Okręgu Radom NOW, więzień niemieckich obozów koncentracyjnych. Po wojnie organizował łączność NZW z rządem RP w Londynie. Został aresztowany w Szczecinie w listopadzie 1947 r. i zamordowany przez komunistów 18 lipca 1949 r. w więzieniu na ulicy Rakowieckiej w Warszawie.
  • 1939 – sowiecka Armia Czerwona bez wypowiedzenia wojny zaatakowała Polskę, zgodnie z sowiecko-niemieckim porozumieniem zawartym w tajnym protokole paktu Ribbentrop-Mołotow.
  • 1939 – rząd Rzeczypospolitej Polskiej w nocy ewakuował się do Rumunii, gdzie został internowany. Prezydent Ignacy Mościcki zrzekł się pełnionej funkcji i wyznaczył na swojego następcę Władysława Raczkiewicza, co zapewniło ciągłość legalnych i suwerennych władz RP.
  • 1940 –w Palmirach Niemcy rozstrzelali 300 Polaków, więźniów Pawiaka.

18 września

  • 1939 – na rozkaz gen. Franciszka Kleeberga w Pińsku zatopiono okręty wojenne ORP „Toruń”, ORP „Pińsk”, ORP „Admirał Sierpinek”.
  • 1939 – ucieczka okrętu podwodnego ORP „Orzeł” z portu w Tallinie. Pozbawiony map i radia dotarł 14 października 1939 r. do brytyjskiego portu w Rosyth.
  • 1944 – 110 bombowców B-17 amerykańskiej 8. Armii Powietrznej zrzuciło 1250 zasobników z bronią dla powstańców warszawskich podczas operacji „Frantic 7”. Polacy przejęli 228 zasobników.
  • 1945 – zasadzka pod Wierzbowem i bitwa 70 żołnierzy NSZ z grupą operacyjną UB-KBW-NKWD. Żołnierze, m.in. por. Henryka Jastrzębskiego ps. „Zbych”, ruszyli na pomoc aresztowanemu dowódcy grupy bojowej Eugeniuszowi Korytkowskiemu ps. „Mały”, „Lew”.
  • 1993 – pociąg relacji Legnica–Brześć z grupą ostatnich 24 sowieckich żołnierzy o godzinie 9.20 przekroczył granicę Polski w Terespolu. Ostatni sowieccy żołnierze, okupujący Polskę na podstawie porozumienia między Związkiem Sowieckim a powołanym przez sowietów PKWN-em, opuścili nasz kraj.