Ignacy Oziewicz (1887-1966), oficer służby stałej piechoty WP, pułkownik (1927); pseudonimy: „Czesław”, „Czesławski”, „Netta”, „Jenczewski”.
Urodzony 25 kwietnia 1887 r. w majątku Lyngniany, pow. Święciany, syn Edmunda i Wandy Dawidson. Uczył się w gimnazjum w Wilnie (?), od października 1907 r. służył ochotniczo w 106. pp armii rosyjskiej. Po ukończeniu wojskowej szkoły junkrów w Wilnie (wrzesień 1908-sierpień 1911) przydzielony do 103. pp, w którym od lipca 1913 r. był szefem łączności. We wrześniu 1916 r. na krótko odkomenderowany do 252. zap. pp, w listopadzie tego roku wrócił do 103. pp, dowodził kompanią, a następnie (od lutego 1917 r.) batalionem. Od kwietnia tego roku był starszym adiutantem, od czerwca 1917 r. zastępcą szefa sztabu 193. DP. W październiku 1917 r. opuścił armię rosyjską i przez następny rok pracował jako administrator majątku ziemskiego na Podolu.
Po powrocie do kraju wstąpił w lutym 1919 r. do 41. pp, w którym od maja tego roku dowodził batalionem, a od października 1919 do kwietnia 1920 i od czerwca 1920 r. był p.o. dowódcą pułku. W sierpniu tego roku przeniesiony na dowódcę 17. pp, od października 1920 r. był szefem oddziału IV Sztabu 6. DP, od stycznia 1921 r. ponownie dowódcą 17. pp. Ukończył kurs wyższych dowódców we Lwowie (luty-kwiecień 1921 r.) i kurs doskonalenia oficerów sztabowych w Grupie (kwiecień-lipiec 1925 r.). W listopadzie 1925 r. przeniesiony na stanowisko dowódcy 76 pp. Od lutego do maja 1929 r. odbył kurs dowódców pułków w Doświadczalnym Centrum Wyszkolenia w Rembertowie; od października 1935 r. dowódca piechoty dywizyjnej 16. DP.
Jako dowódca (od października 1937 r.) 29. DP, brał udział w kampanii wojennej 1939 r. w składzie Armii „Prusy”. 8 września ranny pod Dobrą Wolą, opuścił dywizję i przez Dęblin i Lublin dotarł 17 września do Grodna, następnie uczestniczył w ewakuacji Wilna. Po wkroczeniu wojsk sowieckich internowany na Litwie; był polskim komendantem obozu dla internowanych oficerów w Kołatowie. Dzięki interwencji ks. Stanisława Trzeciaka został zwolniony z obozu jesienią 1939 r. (jako rzekomo niemal stuprocentowy inwalida), przybył do Warszawy, gdzie zamieszkał u ks. Trzeciaka na ul. Senatorskiej.
W podziemiu pełnił początkowo (od kwietnia 1941 r.) funkcję obserwatora-doradcy wojskowego w Komendzie Głównej Narodowej Organizacji Wojskowej i doradcy wojskowego Zarządu Głównego Stronnictwa Narodowego. Od lipca 1941 r. szef oddziału III (operacyjnego) w KG NOW i jednocześnie zastępca ppłk. Józefa Rokickiego, Komendanta Głównego NOW. Nie podporządkował się decyzji Prezydium ZG SN o scaleniu z AK i podczas odprawy w KG NOW w dniu 1.07.1942 r. opowiedział się za grupą rozłamową, dowodząc następnie niescaloną częścią NOW. Po połączeniu tej części NOW ze Związkiem Jaszczurczym oraz Narodowo-Ludową Organizacją Wojskową i innymi formacjami konspiracyjnymi obozu narodowego, został Komendantem Głównym Narodowych Sił Zbrojnych, powołanych formalnie 20.09.1942 r.
W październiku 1942 r. wydał rozkaz o uruchomieniu Akcji Specjalnej nr 1, mającej na celu zwalczanie bandytyzmu i Akcji Specjalnej nr 2 wykonującej akcje odwetowe na Niemcach. 2.12.1942 r. wysłał list do dowódcy AK generała S. Roweckiego z propozycją rozmów o włączeniu NSZ do AK. Pertraktacje z ramienia KG AK prowadził generał Tadeusz Komorowski (Oziewicz rozmawiał z nim 17 grudnia), a od 24.04.1943 r. płk. Stanisław Rostworowski. W maju tego roku spotkał się z dowódcą AK generałem S. Roweckim. Aresztowany 9.06.1943 r. w mieszkaniu prof. Sołowjowa na Bielanach i osadzony na Pawiaku. Do początku sierpnia 1943 r. rozkazy Dowództwa NSZ podpisywane były pseudonimem „Czesław”, aby ukryć fakt jego aresztowania. 5 października tego roku został wysłany do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu, a w styczniu 1945 r. ewakuowany do Flossenburga.
Po uwolnieniu z obozu przez oddziały amerykańskie (kwiecień 1945 r.) przebywał w Niemczech, a następnie we Francji. Był pełnomocnikiem środowiska NSZ przed Komisją Weryfikacyjną AK w Londynie oraz prezesem założonej we Francji organizacji „Ogniwo” mającej na celu pomoc byłym żołnierzom NSZ na emigracji. W 1958 r. ciężko chory wrócił do kraju, zmarł 10.01.1966 r. w Gdyni.
Żonaty od 1912 r. z Klementyną z Poniatowskich, miał troje dzieci: Leonarda Czesława, Witolda i Jadwigę.
Odznaczony był m.in. Krzyżem Virtuti Militari V klasy, czterokrotnie Krzyżem Walecznych, Krzyżem Oficerskim Polonia Restituta i Złotym Krzyżem Zasługi.
Tadeusz Paweł Rutkowski
